Żołądek a antybiotyki

Probiotyki w trakcie i po zakończeniu antybiotykoterapii

W odpowiedzi na rosnącą świadomość znaczenia mikrobioty jelitowej dla zdrowia człowieka oraz związane z tym pytania zadawane nam przez konsumentów przedstawiamy cykl artykułów napisanych przez dr n. biol. med. Patrycję Szachtę - Dyrektor ds. naukowych Centrum Medycznego Vitaimmun w Poznaniu. Artykuły przedstawiają aktualny stan wiedzy dotyczący fizjologicznej roli mikrobioty przewodu pokarmowego, jak również czynników, które mogą wpływać korzystnie lub nie - na jej skład i funkcję.
Treść artykułów ma charakter popularnonaukowy i nie odnosi się do działania leczniczego produktu Lakcid Forte opisanego w jego Charakterystyce.

Rola mikroflory jelitowej – czyli zespołu drobnoustrojów zasiedlających przewód pokarmowy – jest ogromna. Mikroby zasiedlające nasze jelita wpływają na prawidłową pracę przewodu pokarmowego, wspierają zlokalizowany w jelicie układ immunologiczny GALT a nawet stymulują produkcję serotoniny zwanej popularnie hormonem szczęścia.

Z tego względu każde zaburzenie równowagi flory bakteryjnej negatywnie odbija się nie tylko na pracy przewodu pokarmowego, ale i stanie całego organizmu.

Do czynników najsilniej zaburzających prawidłowy układ mikroflory jelitowej należą antybiotyki. Leki te stosowane są w leczeniu infekcji
i zakażeń wywoływanych przez bakterie chorobotwórcze. Niestety, oprócz zwalczania bezpośredniej przyczyny choroby – czyli patogenów – antybiotyki eliminują również prozdrowotne bakterie np. z rodzaju Lactobacillus czy Bifidobacterium - będące podstawą prawidłowej flory jelitowej.

 

Skutki działania antybiotyku

W trakcie stosowania antybiotyku dochodzi do wyjałowienia środowiska jelita. Pozbawienie śluzówki jelita ochrony zapewnianej przez bakterie prozdrowotne sprawia, że w jelicie powstaje "nisza" z chęcią zajmowana przez bakterie proteolityczne czyli gnilne.

Jeśli w naszym jelicie panuje równowaga mikrobiologiczna, wspomniane bakterie potencjalnie chorobotwórcze stanowią mniejszość, gdyż trzymane są "w ryzach" przez dominującą mikroflorę prozdrowotną. W momencie zastosowania antybiotyku owa pożądana mikroflora jest niestety dość szybko niszczona, natomiast mniej wrażliwa na antybiotyki flora gnilna może się bez przeszkód namnażać. Namnożone bakterie proteolityczne wytwarzają szereg związków o negatywnym wpływie na przewód pokarmowy a w konsekwencji cały organizm. Objawia się to zaburzeniem perystaltyki jelitowej i występowaniem biegunek o zróżnicowanym nasileniu – od zmiany konsystencji stolca aż po ciężkie w przebiegu biegunki, będące zagrożeniem zdrowia (a nawet życia), wywoływane przez Clostridium difficile. Bakteria ta jest oporna na szereg stosowanych antybiotyków – stąd łatwo namnaża się w trakcie antybiotykoterapii. Kolonizując jelito wytwarza toksyny, wpływające niekorzystnie na komórki przewodu pokarmowego.

Istotnym jest, aby odróżnić łagodną postać biegunki, która wynika z zaburzeń mikroflory jelitowej po antybiotyku od biegunki ciężkiej, mogącej wskazywać na poantybiotykowe zapalenie jelita wywołane przez Clostridium. Jeśli biegunka i bóle brzucha pojawiają się w trakcie antybiotykoterapii, nasilają się i nie ustępują po jej zakończeniu koniecznym jest zasięgnięcie konsultacji lekarskiej.

Należy pamiętać, iż antybiotykoterapia może też prowadzić do odleglejszych powikłań ze strony układów i narządów pozornie nie związanych z przewodem pokarmowym. Bakterie jelitowe w znacznej mierze wpływają bowiem na zlokalizowany w jelicie układ odpornościowy GALT. Mówi się, iż 70 % odporności pochodzi z jelit i nie ma przesady w tym twierdzeniu. Zubożenie mikroflory jelitowej – głównych trenerów jelitowej odporności - wpływać więc będzie na pogorszenie pracy układu immunologicznego. W konsekwencji po zakończeniu antybiotykoterapii organizm jest bardziej narażony na rozwój kolejnych infekcji i powstaje mechanizm błędnego koła.

 

Jak radzić sobie z niepożądanymi działaniami antybiotykoterapii?

Aby zapobiegać występowaniu biegunki w trakcie antybiotykoterapii należy bezwzględnie sięgać po odpowiednie probiotyki – zarówno w trakcie, jak i po zakończeniu leczenia antybiotykiem. Ich stosowanie w trakcie leczenia ogranicza zaburzenia mikroflory jelitowej, co silnie hamuje rozwój bakterii gnilnych i wspomnianej bakterii Clostridium difficile, zmniejszając ryzyko wystąpienia biegunki poantybiotykowej.
Z kolei wydłużenie suplementacji probiotykiem po zakończeniu antybiotykoterapii umożliwia efektywniejszą odbudowę ekosystemu jelitowego, wpływając korzystnie na funkcjonowanie układu odpornościowego GALT.

Warto sięgać po preparaty probiotyczne o udokumentowanym działaniu w aspekcie zapobiegania dysbiozie jelitowej podczas antybiotykoterapii. Dobrym wyborem jest mieszanina szczepów Lactobacillus rhamnosus Pen, E/N, Oxy, których efektywność w trakcie leczenia antybiotykiem została szczegółowo przebadana.

AUTOR:
Dr n. biol. med. Patrycja Szachta

  • Stopień doktora nauk biologicznych uzyskała w trakcie studiów doktoranckich w Klinice Gastroenterologii Dziecięcej i Chorób Metabolicznych Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Autorka licznych publikacji medycznych w czasopismach polskich i zagranicznych oraz rozdziałów w monografiach naukowych. Dyrektor ds. naukowych w Centrum Medycznym VitaImmun. Posiada wieloletnie praktyczne i teoretyczne doświadczenie z zakresu utajonych nadwrażliwości pokarmowych oraz zaburzeń mikroflory jelitowej.

  • Piśmiennictwo: 
    1. Lange K., Buerger M., Stallmach A., Bruns T. Effects of Antibiotics on Gut Microbiota. Dig Dis. 2016; 34(3): 260–8. doi: 10.1159/000443360. Epub 2016 Mar 30. 
    2. Chilton C.H., Pickering D.S., Freeman J. Microbiological factors affecting Clostridium difficile recurrence. Clin Microbiol Infect. 2017 Dec 2. pii: S1198-743X(17)30648-1. doi: 10.1016/j. cmi.2017.11.017.
    3. B.C. Johnston, S.S. Ma, J.Z. Goldenberg i wsp. Probiotics for the prevention of Clostridium difficile –associated diarrhea: a systematic review and meta-analysis Annals of Internal Medicine, 2012; www.annals.org.
    4. Dendukuri N., Costa V., McGregor M. i wsp. Probiotic therapy for the prevention and treatment of Clostridium difficile-associated diarrhea: a systematic review. CMAJ, 2005; 173: 167–170.

LAK/037/08-2019

KOMUNIKAT OD PRODUCENTA

Szczepy Lactobacillus rhamnosus obecne w produkcie leczniczym Lakcid Forte, podobnie jak inne bakterie kwasu mlekowego kolonizują śluzówkę jelit i normalizują skład mikroflory przewodu pokarmowego zwłaszcza po jego wyjałowieniu w wyniku stosowania antybiotykoterapii.
Nie należy przypisywać produktowi Lakcid Forte działań oraz zastosowań innych niż wskazane w punktach 4.1 oraz 5.1 Charakterystyki Produktu Leczniczego.
Produkt Lakcid Forte wskazany jest do stosowania:

  • W leczeniu wspomagającym w czasie i po antybiotykoterapii
  • W leczeniu poantybiotykowego zapalenia jelit ze szczególnym uwzględnieniem leczenia wspomagającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy oraz leczenia nawracającego rzekomobłoniastego zapalenia okrężnicy
  • W zapobieganiu biegunce podróżnych

Antybiotykoterapia:

Probiotyki - właściwości lecznicze, rodzaje i źródła
Moda na probiotyki nie mija, co więcej – sięgamy po te preparaty coraz chętniej. Wynika to...
Antybiotyki - czym są, jakie mają właściwości i jakie są rodzaje antybiotyków?
Za odkrywcę antybiotyków i ojca współczesnej antybiotykoterapii uważa się Aleksandra Flam...
Bakterie oporne na antybiotykoterapię
Antybiotyki są podstawową metodą leczenia infekcji o podłożu bakteryjnym. Wprowadzenie ich...